لاستیک نیتریل بوتادین یا NBR به چه ماده ای گفته میشود؟

لاستیک نیتریل بوتادین یا NBR به چه ماده ای گفته میشود؟

لاستیک نیتریل یا NBR که با نام لاستیک اکریلونیتریل بوتادین نیز شناخته میشود، نوهی هم بسپار ترکیبی لاستیکی از آکریلونیتریل و بوتادین است. نامهای تجاری این ماده عبارتند از: Perbunan, Nipol, Krynac و Europrene

لاستیک نیتریل بوتادین یا NBR یکی از اعضای خانواده ی هم بسپارهای پروپن نیتریل و انواعی از مونومرهای بوتادین است (1,2-butadiene و 1,3-butadiene)

اگرچه خواص فیزیکی و شیمیایی این ماده وابسته بر ترکیبات نیتریل هستند. در موارد کمی مقاومت ماده یاد شده در برابر روغن، بنزین و سایر مواد شیمیایی زیاد است و در واقع هر چقدر مقدار نیتریل موجود در لاستیک نیتریل یا NBR بیشتر باشد، این مقاومت هم افزایش خواهد یافت ولی به همان اندازه انعطاف پذیری این لاستیک کاهش خواهد یافت.

از لاستیک نیتریل بوتادین یا NBR در صنایع خودروسازی و هوانوردی و به منظور تولید شیلنگ های جابجایی بنزین و روغن، درزگیرها، تانکرهای بنزین و لایی استفاده می شود زیرا در تمام مصارف یاد شده امکان به کار گیری لاستیک وجود ندارد. در صنعت هسته ای هم این ماده در تولید دستکش های حفاظتی نقش دارد. همچنین ماده یاد شده قادر به تحمل گستره بزرگی از دماها از منفی 40 تا 180 درجه سانتی گراد (منفی 40 تا 226 درجه فارنهایت) میباشد و به دلیل برخورداری از این خواص در صنعت هوانوردی به کاربرده میشود. از لاستیکهای نیتریل برای تولید محصولات قالب گیری شده، کفش و پوشش های مربوطه، مواد چسبنده، درزگیرها، فوم های گسترش یافته و موکتها و اسفنج بهره برداری می شود.

حالت ارتجاعی لاستیک نیتریل یا NBR، آن را به گزینه ای ایده آل برای آزمایشگاه ها، نظافت و بررسی دستکش ها تبدیل کرده است. لاستیک نیتریل مقاومت بیشتری به نسبت لاستیکهای طبیعی در برابر روغن و اسیدها دارد و همچنین از استحکام بهتری برخوردار است. بنابراین دستکش های ساخته شده از نیتریل در برابر سوراخی مقاوم تر از لاستیکهای طبیعی میباشند به خصوص اگر لاستیکهای طبیعی با قرارگیری در معرض مواد شیمیایی و یا اوزون کیفیت و خواص خود را از دست داده باشند. همچنین لاستیکهای نیتریل در مقایسه با لاستیکهای طبیعی به احتمال کمتری واکنش های حساسیتی یا الرژیک را برای فرد ایجاد میکنند.

لاستیک نیتریل یا NBR به طور کلی در برابر هیدروکربنهای آلیفاتیک مقاوم میباشد. نیتریل هم همانند لاستیکهای طبیعی میتواند توسط اوزون، کتون ها، استرها و آلدهید ها مورد حمله قرار گیرد.

لاستیک نیتریل همانند لاستیک استایرن بوتادین و سایر انواع لاستیکهای ترکیبی الاستومری یا پلیمر های ارتجاعی، در اثر تحقیقات شیمیدانان و در طی دو جنگ جهانی تولید شده است. گروهی از هم بسپارهای اکریلونیتریل، بوتادین که با نام Buna-N نیز شناخته میشوند، در سال 1934 و توسط شیمیدان های آلمانی با نام Erich Konrad وEduard Tschunkur ثبت شدند. این افراد در کمپانی IG Farben فعالیت می کردند. Buna-N نیز در طی جنگ جهانی دوم و در آمریکا تولید شد و عنوان لاستیک نیتریل دولتی به آن اختصاص داده شد. پس از آن نیز گروه الاستومرهای اکریلونیتریل- بوتادین با نام لاستیکهای نیتریل شناخته شدند.

لاستیک نیتریل بوتادین چگونه تولید میشود؟

بسپارش این لاستیک به کمک صابونها، پروپن نیتریل 2، انواعی از مونومرهای بوتادین (1,2-butadiene و 1,3-butadiene)، عملگرهای مولد رادیکالی انجام می گیرد و در نهایت لاستیک هایی با درجه حرارت بالا تولید می شوند .در ظرف واکنشی نیز از آب به عنوان میانجی استفاده میشود. مخزن هایی در حوزه دمایی  30تا 40 درجه سانتی گراد حرارت دیده تا واکنش بسپارشی با سهولت بیشتری صورت گیرد و شاخه های پلیمری بیشتری شکل گیرند. از آنجایی که مونومر های متفاوتی در تولید لاستیک نیتریل نقش دارند که قابلیت انتشار واکنشی را دارند، ترکیبات تشکیل دهنده پلیمری میتواند متفاوت باشد (با توجه به غلظت مونومر های افزوده شده به مخزن بسپارشی و شرایط حاکم بر این مخازن). ممکن است هیچ واحد تکراری در ساختار پلیمری دیده نشود و به همین دلیل این ماده هیچ نام مشخصی در سیستم IUPAC ندارد.

این امکان برای مونومرها وجود دارد که در بازه زمانی  5تا 12ساعت واکنش دهند. بسپارش نیز میتواند تا  70درصد تغییرات را متحمل شود قبل از آنکه عامل متوقف کننده ی سرعتی (مانند دی متیل دی تیو کاربامات و دی اتیل هیدروکسی لامین) به منظور واکنش با سایر رادیکال های آزاد باقیمانده به محتویات اضافه شوند.

زمانی که واکنش لاتکس های نهایی با سرعت زیادی پایان یابد، مونومرهای واکنش نداده زدوده میشوند. بازیابی این مونومرها نزدیک به  100درصد می باشد. پس از بازیابی نیز، لاتکس به به سمت مجموعه ای از فیلترها ارسال میشود تا مواد جامد اضافی زدوده شوند و در مرحله بعد هم به مخازن ترکیبی فرستاده میشود که در انها با یک انتی اکسیدان پایدار می شود. لاتکس پلیمری تولید شده نیز با استفاده از کلسیم نیترات، آلومینیوم سولفات و سایر عاملها در یک مخزن آلومینیومی لخته میشود. در نهایت ماده نهایی شسته شده و خشک میشود.

روند تولیدی انواع سرد و گرم لاستیک نیتریل یا NBR شباهت خیلی زیادی به هم دارند. مخزن های بسپارشی نیز در حوزه دمایی 5 تا  15درجه سانتی گراد به جای 30 تا  40درجه سانتی گراد قرار می گیرند. در صورتی که دمای موجود کمتر باشد، شاخه های پلیمری کمتری شکل می گیرند (تعداد این شاخه ها باعث تفکیک پذیری انواع سرد و گرم این لاستیک می شوند).

لاستیک نیتریل بوتادین یا NBR چه خواصی دارند؟

لاستیک اکریلونیتریل بوتادین که با نام NBR نیز شناخته می‌شود و نام کوتاه شده ی آن نیز نیتریل است، نوعی الاستومر منحصربفرد است و میتوان آن را با استفاده از بسپارش امولسیونی رادیکال های آزاد بوتادین تولید کرد که  15تا  45درصد آن را آکریلونیتریل ها سرد و یا گرم تشکیل می دهند.

درجاتی از لاستیک یاد شده که دارای مقدار بیشتری آکریلونیتریل میباشند، مقاومت بهتری هم در برابر روغن و سایش دارند ولی انواعی که خاصیتی عکس دارند یعنی محتویات اکریلونیتریل آن‌ها پایین‌تر است، در دمای پایین انعطاف پذیری و خاصیت ارتجاعی بالاتری دارند.

به طو کلی لاستیکهای یاد شده خواص فیزیکی متعادلی دارند ولی مقاومت آنها در برابر حلالهای هیدروکربنی، روغنی و سایش خیلی خوب است.اگرچه نمیتوان از آن‌ها در برابر حلالهای قطبی استفاده نمود. گاز به سختی میتواند به این لاستیکها نفوذ نماید به‌خصوص انواعی که دارای محتویات بالای نیتریلی میباشند. این انواع مقاومت کمی در برابر اوزون و حرارت متوسط دارند. به منظور بهبود خواص فیزیکی، گاهی اوقات لاستیکهای نیتریل کربوکسیلی می‌شوند که باعث بهبود مقاومت دمایی آن‌ها خواهد شد.

با تغییر میزان اکریلونیتریل موجود در این لاستیکها می توان خواص این مواد را به مقدار بسیاری دگرگون کرد و به ویژگی‌های جدیدی دست یافت. هر چقدر آکریلونیتریل بیشتری در این لاستیکها موجود باشد، مقاومت آن‌ها در برابر هبدروکربنهای آروماتیک بیشتر خواهد شد و هر چقدر محتویات نیتریلی کمتر باشد، انعطاف ماده در دماهای پایین هم بیشتر خواهد بود

• در صورتی که مقدار نیتریل موجود در این نوع لاستیک بالای   45 درصد باشد، به آن مقدار زیاد می گویند.
• مقدار متوسط نیتریل هم بین 30 تا  45درصد است
• مقدار پایین نیتریل نیز کمتر از  30درصد خواهد بود.

مقدار مطلوب نیتریل برای استفاده در لاستیکهای یاد شده همان مقدار متوسط میباشد.

لاستیک نیتریل بوتادین یا NBR برای تولید چه محصولاتی استفاده میشود؟

این لاستیک شامل دستکش های غیر لاتکسی یک بار مصرف، تسمه های انتقالی خودروها، شلنگ، حلقه های  Oشکل، درزگیرهای روغنی، تسمه های وی شکل، چرم های ترکیبی و تولید پوشش‌های محافظت کننده از کابل در برابر مواد شیمیایی، رطوبت و سایر موارد میشود. تولید چسبها و اتصال های پیگمنتی نیز در همین دسته قرار میگیرند.

خواص کلی لاستیک یاد شده هیچ گونه تاثیری از تغییرات ساختاری و ترکیبی نمی پذیرند ، ذقیقا برعکس انواعی از پلیمرها که در آن‌ها عدم تطابق در ترکیبات شیمیایی و یا ساختار شیمیایی میتواند بر محصول نهایی تولیدی اثر گذارد. فرایند تولیدی این لاستیک چندان پیچیده نیست و فرایند های بسپارشی، بازیابی مونومری و انعقاد همگی به مواد چسبنده و تجهیزات نیاز دارند ولی از این موارد برای تولید اکثریت لاستیکها استفاده می شود. تجهیزات ضروری ساده بوده و دسترسی به آن‌ها نیز به آسانی صورت میگیرد. به همین دلیل این مواد به مقدار فراوانی در کشورهای فقیر تر تولید می‌شوند که در آن‌ها نیروی کار خیلی ارزان‌تر است. کشورهای چین و تایوان ار بزرگترین تولید کنندگان لاستیک نیتریل یا NBR میباشند